Foto: Marek Twardowski za stroną Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego.
Noc Helvera
Autor: Ingmar Villqist,
Reżyseria: Jonas Vaitkus,
Scenografia/Kostiumy: Jonas Arčikauskas,
Muzyka: Linas Rimša,
Inspicjentka: Kinga Lewko,
Plakat: Krzysztof Motyka.
Obsada: Agnieszka Rawdo (Klara), Edward Kiejzik (Helver).
Czas trwania: 85 min. bez przerwy.
Premiera: Wileński Stary Teatr (d. Teatr na Pohulance), 25 kwietnia 2023 r.
To jeden z najlepszych polskich dramatów, jakie powstały w ciągu ostatniego ćwierćwiecza. Villqist poszukuje istoty człowieczeństwa, przede wszystkim poprzez ukazanie inności swoich bohaterów. Pisze także o lękach, nienawiści, miłości, samotności i cierpieniu. „Noc Helvera” jest tekstem niezwykle aktualnym. Opisuje mechanizmy, które budzą się w obliczu zagrożenia. Taka noc może zdarzyć się praktycznie wszędzie, bo niemal wszędzie mamy do czynienia z jakąś indoktrynacją – polityczną, religijną czy rasową. Dramat stanowi doskonałe odbicie lęków i zjawisk zachodzących we współczesnym świecie. „Noc Helvera” opowiada historię dwojga ludzi, kobiety i dorosłego mężczyzny, pragnących bliskości, zrozumienia, wzajemnej miłości, a jednocześnie zadających sobie ból. Prowokuje do namysłu nad kwestiami palącymi i fundamentalnymi jednocześnie.
„Noc Helvera” jest dla aktorów zarówno szansą, jak i wyzwaniem – i to zarówno ze względu na tekst, który był wielokrotnie prezentowany, jak i ze względu na współpracę ze znanym ze specyficznego trybu pracy reżyserem. Bez wątpienia oboje aktorów wywiązało się ze swoich obowiązków bardzo dobrze. Agnieszka Rawdo przekonywująco przedstawiła aksjologiczne i etyczne zagubienie swojej postaci, wydobyła z Klary cierpienie i niepokój oszczędnymi środkami. Edward Kiejzik to aktor organiczny, znany wileńskiej publiczności z popisowych ról w „Szwejku” i „Zapiskach oficera Armii Czerwonej”. Jego Helver tryska energią, przez co potęguje dramat postaci. Mimo deficytów intelektualnych bucha z niego chęć życia, co sprawia, że paradoksalnie człowiek, który niewiele wie o złożoności życia, chce żyć zdecydowanie bardziej niż Klara. To najbardziej dynamiczny Helver z kilku obejrzanych przeze mnie w ostatnich latach. (Piotr Wyszomirski, Milowy krok Polskiego Teatru „Studio” w Wilnie w: Gazeta Świętojańska, 17.05.2023 r., więcej tutaj).
Agnieszka Rawdo (ur. 1991) – aktorka. Absolwentka polskiego Gimnazjum w Bujwidzach w rejonie wileńskim. Wielokrotnie zdobywała tytuł laureatki w Konkursie Recytatorskim im. Adama Mickiewicza „Kresy”. Ukończyła studia aktorskie w Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru (pedagodzy – Vytautas i Velta Anužisowie). Pracowała w Teatrze Dramatycznym im. Juozasa Miltinisa w Poniewieżu, od 2015 r. jest aktorką Narodowego Teatru Dramatycznego w Kownie, współpracowała z wielkim powodzeniem z Oskarasem Koršunovasem i Wileńskim Miejskim Teatrem OKT oraz jest aktorką Polskiego Teatru „Studio” w Wilnie.
Edward Kiejzik (ur. 1978) – aktor teatralny i filmowy, reżyser, producent, zaangażowany społecznik i animator kultury. W 2009 r. ukończył reżyserię na Litewskiej Akademii Teatru i Muzyki. Pracował w różnych instytucjach kultury, a od 2014 r. pełni funkcję dyrektora Pałacu Kultury w Trokach. Od wczesnego dzieciństwa Edward występował w teatrze, debiutując w przedstawieniu „Dziady” w reżyserii L. Kiejzik. Następnie kreował różnorodne role w spektaklach wyreżyserowanych przez takich twórców jak: Cezary Morawski, Sławomir Gaudyn, Piotr Cyrwus czy Lewan Sapaszwili, współpracując z wieloma innymi reżyserami. Od początku swojej kariery aż do dziś, Edward występuje w Polskim Teatrze „Studio” w Wilnie a na swoim koncie ma ponad 30 ról.
Jonas Vaitkus (ur. 1944) – reżyser teatralny i filmowy, pedagog teatralny, laureat Litewskiej Nagrody Narodowej i wielu innych nagród. J. Vaitkus stworzył blisko sto spektakli teatralnych, operowych na Litwie i za granicą, wyreżyserował filmy. Estetyka teatru J. Vaitkusa jest zawsze rozpoznawalna, kierunek wyróżnia się ścisłą strukturą, cechuje go otwarta teatralność, ekspresja, poetyka, różnorodność gatunkowa i środków stylistycznych, natura ludzka, akcenty polityczne i społeczne są widoczne w jego przedstawieniach.
Ingmar Villqist, właściwie Jarosław Świerszcz (ur. 1960) – dramatopisarz, reżyser, teoretyk sztuki, wykładowca akademicki, doktor sztuk teatralnych, profesor Uniwersytetu Śląskiego. W latach 1994–2000 był wicedyrektorem Narodowej Galerii Sztuki Zachęta w Warszawie. Wykładał historię sztuki XX wieku w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Katowicach i Warszawie. Od 2004 roku wykładowca w Szkole Filmowej im. K. Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także na Wydziale Humanistycznym UŚ oraz w Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie. Dyrektor Instytutu Sztuk Filmowych i Teatralnych Uniwersytetu Śląskiego. Jako dramatopisarz zadebiutował w 1995 roku jednoaktówką „Kostka smalcu z bakaliami”. W latach 2000–2006 był etatowym reżyserem w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W latach 2008–2010 pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. Był dyrektorem dwóch edycji Ogólnopolskiego Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych „Raport” w Gdyni w latach 2008 – 2010. Od 2018 roku dyrektor artystyczny Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Reżyserskiej INTERPRETACJE w Katowicach. Villqist jest autorem wielu dramatów, m.in.: „Noc Helvera” (1998), „Kostka smalcu z bakaliami” (1993), „Oskar i Ruth” (1998), „Lemury” (1998), „Beztlenowce” (2000), „Helmucik” (2002), „Sprawa Miasta Ellmit” (2003), „Kompozycja w słońcu” (2007), „Czarodziejka z Harlemu” (2008), „Kompozycja w błękicie” (2008), autorem powieści „Archipelag Wysp Pingwinich” (2003), a także reżyserem trzech filmów fabularnych: „Helmucik” (2005), „Ewa” (wspólnie z Adamem Sikorą, 2010) i „Miłość w mieście ogrodów” (2012). Dramaty Villqista były wystawiane przez liczne sceny w Polsce i za granicą, a także emitowane przez Teatr Telewizji oraz Teatr Polskiego Radia. Jego sztuki przetłumaczono na ponad dwadzieścia języków. Villqist jest laureatem licznych nagród za twórczość dramatyczną i filmową, a także za działalność na rzecz kultury.
Jonas Arčikauskas (ur. 1957) – litewski artysta i scenarzysta, uznawany za jedną z najbardziej wpływowych postaci w świecie sztuki i kultury Litwy. Arčikauskas zdobył szerokie uznanie za swoją wszechstronność oraz niezwykłą zdolność do łączenia różnorodnych gatunków i środków wyrazu artystycznego. Jego twórczość charakteryzuje się głębokim zrozumieniem ludzkiej natury, subtelnością w przedstawianiu emocji, a także odwagą w poruszaniu trudnych tematów społecznych i politycznych. Jonas Arčikauskas zdobył liczne nagrody i wyróżnienia za swoją pracę, zarówno na Litwie, jak i za granicą. Jego wpływ na rozwój sztuki i kultury Litwy jest niezaprzeczalny, a twórczość pozostaje inspiracją dla kolejnych pokoleń artystów.
Linas Rimša (ur. 1969) – renomowany litewski kompozytor, którego twórczość obejmuje szerokie spektrum gatunków muzycznych, od muzyki poważnej po jazz, a także ścieżki dźwiękowe do filmów i spektakli teatralnych. Twórczość Rimšy charakteryzuje się niezwykłą wrażliwością, ekspresją oraz zrozumieniem dla potrzeb współczesnego odbiorcy. Linas Rimša zdobył liczne nagrody i wyróżnienia za swoją twórczość, co potwierdza jego pozycję w świecie muzyki. Jego prace są często wykonywane przez uznaną orkiestrę, solistów oraz zespoły kameralne na całym świecie.
